Mỗi ngày tại công ty truyền thông ở quận 1, TP HCM, Bảo Minh chỉ thực sự “làm việc” khoảng hai giờ. Chàng trai 23 tuổi này sử dụng ChatGPT để tạo ra nội dung cho fanpage, trong khi phần lớn thời gian còn lại anh dành để xem phim.
Minh được tuyển vào vị trí content marketing hồi tháng 5, với nhiệm vụ viết nội dung cho trang mạng xã hội và website công ty. Mặc dù khối lượng công việc được tính dựa trên số bài đăng và lượt tương tác, anh chỉ nhận được mức lương 10 triệu đồng mỗi tháng.
Ban đầu, Minh rất hào hứng với công việc, nhưng sự sáng tạo của anh nhanh chóng bị kiềm hãm. Trưởng phòng marketing, người hơn anh 13 tuổi, thường không hài lòng với các bài viết của Minh, cho rằng chúng khó hiểu. Sau hai tuần làm việc, mỗi bài viết Minh hoàn thành đều phải sửa đi sửa lại nhiều lần, dẫn đến việc ý tưởng của anh bị thay đổi hoàn toàn. Mặc dù đã có ý định nghỉ việc sau một tháng, nhưng Minh lại quyết định ở lại vì nhớ đến những khó khăn của hai năm làm việc tự do trước đó.
Sau khi trải qua nhiều chiến dịch marketing, Minh nhận ra rằng việc làm theo những gì cấp trên yêu cầu mà không cần thêm sáng tạo là cách hiệu quả nhất để giữ công việc. “Mức lương thấp cũng khiến tôi ngại phản biện lại sếp,” anh chia sẻ.
Hiện tại, Minh bắt đầu sử dụng AI để tạo ra nội dung và chỉ cần chỉnh sửa một chút. Mỗi ngày, anh đến công ty lúc 9h, hoàn tất công việc chỉ sau hai tiếng, và phần còn lại thì trò chuyện với đồng nghiệp hoặc xem phim.
Trong khi đó, Hải Yến, 29 tuổi, cũng ở TP HCM, đã chuyển từ phòng sự kiện sang sản xuất nội dung tại một công ty in ấn. Mặc dù có chế độ làm việc linh hoạt, cô thường xuyên cảm thấy chán nản vì không có nhiều sản phẩm để xử lý so với đồng nghiệp.
Dù đã có 6 năm làm việc và nhận mức lương 8 triệu đồng, Yến không cảm thấy động lực để phấn đấu. Cô đã quen với những lời phê bình và chuyển sang trạng thái chờ đợi để bị sa thải. “Tôi không còn làm điều mình yêu thích, cảm thấy luôn mệt mỏi,” cô tâm sự.
Hàng ngày, Yến đến văn phòng lúc 11h và thường chỉ làm việc từ 1 đến 2 tiếng. Sau đó, cô sẽ đi chạy bộ và không mang việc về nhà.
Cả Minh và Yến là những ví dụ điển hình cho hiện tượng “jobless employed” – tình trạng người lao động có việc làm nhưng không thực sự làm việc hiệu quả. Theo báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) năm 2020, khoảng 22% lao động trên thế giới rơi vào tình trạng này. Tại Việt Nam, một khảo sát của CareerBuilder cho thấy 58% người lao động không hài lòng với công việc hiện tại.
Ông Bùi Đoàn Chung, người sáng lập cộng đồng Nghề nhân sự Việt Nam, cho rằng hiện tượng này phổ biến ở thế hệ Gen Z và Millennials, những người có ưu tiên công việc khác biệt. Họ tìm kiếm ý nghĩa và hạnh phúc trong công việc, và các nhiệm vụ lặp đi lặp lại khiến họ dễ dàng mất động lực.
Sự xuất hiện của AI cũng đã thay đổi cách thức làm việc, giúp nhiều công ty giảm thiểu thời gian lao động. Tuy nhiên, tình trạng “jobless employed” cũng phản ánh những vấn đề trong quản lý nhân sự, khi nhân viên không cảm thấy phù hợp với công việc của họ.
Ông Chung cũng chỉ ra rằng những người làm hợp đồng không xác định thời hạn thường cảm thấy an toàn, dẫn đến tình trạng “zombie công sở” – những người không có động lực học hỏi hay làm việc, nhưng cũng không nghỉ việc.
Khánh Thy, 29 tuổi, làm việc tại một công ty sữa, chia sẻ rằng có một đồng nghiệp trong phòng kinh doanh thường không làm việc hiệu quả nhưng vẫn giữ vị trí quản lý. Dù các đồng nghiệp phải làm việc vất vả, người này vẫn không bị ảnh hưởng gì.
Theo ông Chung, để giảm thiểu tình trạng “jobless employed”, công ty cần có hệ thống đánh giá năng suất rõ ràng và lắng nghe ý kiến của nhân viên để tìm ra nguyên nhân gốc rễ của vấn đề.
Đầu năm 2024, Hải Yến quyết định nghỉ việc khi lo lắng về tương lai và cảm thấy mình đã để trôi qua quá lâu. “Có lẽ tôi đã để bản thân rơi vào guồng quay mà không dám thực sự làm việc,” cô nói.