Vào đêm Trung Thu 17-9-2024, người dân Việt Nam và khắp thế giới sẽ được chiêm ngưỡng một hiện tượng thiên văn đặc biệt: Siêu Trăng. Hiện tượng này sẽ diễn ra trong lúc trăng tròn và có đặc điểm nổi bật là màu cam rực rỡ và kích thước lớn hơn bình thường.
Siêu Trăng xảy ra khi trăng tròn trùng với thời điểm Mặt Trăng ở gần nhất với Trái Đất trong quỹ đạo hình elip của nó, gọi là perigee. Trong sự kiện này, Mặt Trăng xuất hiện lớn hơn và sáng hơn bình thường. Theo NASA, năm 2024 sẽ có bốn lần Siêu Trăng, bao gồm các tháng 8, 9, 10, và 11. Siêu Trăng tháng 9 sẽ là lần thứ ba trong chuỗi này, diễn ra ngay trước Trung Thu.
Trăng thu hoạch mọc lên phía trên thành phố Yokkaichi, Nhật Bản vào năm 2020. Theo truyền thống quan sát của Nhật Bản, Trăng thu hoạch còn được biết với tên gọi là Tsukimi. (Nguồn ảnh: ©iStockphoto.com/petesphotography)
Tại Việt Nam, Siêu Trăng tháng 9 sẽ đạt trạng thái trăng tròn vào lúc 9 giờ 34 phút sáng ngày 18-9. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng để quan sát là vào đêm 17-9. Mặc dù Mặt Trăng sẽ gần như tròn hoàn toàn vào đêm Trung Thu với độ tròn khoảng 99%, sự khác biệt này sẽ khó nhận thấy bằng mắt thường. Mặt Trăng sẽ hiện lên với hình dạng to lớn và sáng rực màu cam, đặc biệt là khi nó mọc và lặn.
Màu cam của Mặt Trăng vào thời điểm này là do Mặt Trăng nằm thấp trên bầu trời và phải xuyên qua lớp khí quyển dày hơn. Hiện tượng này, gọi là “ảo ảnh Mặt Trăng,” xảy ra do cách não bộ của chúng ta cảm nhận Mặt Trăng khi nó gần đường chân trời so với khi nó ở trên cao.
Ngoài Siêu Trăng, vào tháng 9 còn có một hiện tượng thú vị khác là nguyệt thực nửa tối, hay còn gọi là nguyệt thực penumbral. Hiện tượng này sẽ được quan sát từ phần lớn châu Mỹ, châu Âu, châu Phi và một số khu vực của châu Á. Nguyệt thực nửa tối sẽ diễn ra từ 7 giờ 41 phút đến 11 giờ 47 phút UTC ngày 18-9. Tuy nhiên, hiện tượng này sẽ không được nhìn thấy ở Việt Nam vì sự chênh lệch múi giờ.
Nguyệt thực nửa tối xảy ra khi Mặt Trăng đi qua bóng nửa tối của Trái Đất, dẫn đến việc một phần bề mặt Mặt Trăng bị tối màu nhẹ. Khác với nguyệt thực toàn phần, hiện tượng này chỉ làm cho Mặt Trăng tối đi một chút, khó quan sát hơn.
Trăng tròn gần với thu phân được gọi là “Trăng Thu Hoạch.” Tên gọi này xuất phát từ việc Trăng Thu Hoạch thường cung cấp ánh sáng thêm vào thời điểm thu hoạch mùa màng. Thời gian mọc của Mặt Trăng gần như không thay đổi nhiều giữa các đêm liên tiếp vào thời điểm này, điều này hỗ trợ việc thu hoạch kéo dài.
Siêu trăng đêm rằm tháng 8-2024 theo góc chụp từ TP HCM, với độ tròn hơn 99% giống như những gì bạn sẽ nhìn thấy vào đêm Trung thu 17-9 – (Ảnh: ANH THƯ)
Để tận hưởng Siêu Trăng tốt nhất, người quan sát nên ngắm Mặt Trăng ngay sau khi mặt trời lặn khi nó còn thấp trên chân trời. Thời tiết rõ ràng sẽ giúp thấy màu cam rực rỡ của Mặt Trăng. Sử dụng kính thiên văn hoặc ống nhòm có thể giúp quan sát chi tiết hơn về các đặc điểm trên bề mặt của Mặt Trăng, như các miệng hố và đồng bằng.
Dù Siêu Trăng tháng 9 sẽ là cơ hội cuối cùng trong năm để nhìn thấy Mặt Trăng với màu cam đặc biệt, vẫn còn hai lần Siêu Trăng nữa vào tháng 10 và tháng 11. Siêu Trăng tháng 10 sẽ là lớn nhất trong năm, mặc dù nó sẽ không có màu cam nổi bật như tháng 9.
Siêu Trăng tháng 9 năm 2024 và các hiện tượng thiên văn liên quan sẽ là cơ hội đặc biệt để người dân chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Mặt Trăng, đặc biệt trong dịp Trung Thu ở Việt Nam. Với màu cam rực rỡ và kích thước lớn, Siêu Trăng này hứa hẹn sẽ là một điểm nhấn đáng nhớ trong năm. Dù bạn tham gia lễ hội hay chỉ đơn giản là ngước nhìn bầu trời đêm, Siêu Trăng tháng 9 chắc chắn sẽ làm bừng sáng đêm Trung Thu của bạn.
